Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου 2019

Φόροι κατανάλωσης σε καπνό και αλκοόλ – δίκαιοι ή άδικοι; (Αναδημοσίευση από την ημερήσια εφημερίδα 'Πελοπόννησος' 4/12/2019)

Φόροι κατανάλωσης σε καπνό και αλκοόλ – δίκαιοι ή άδικοι;


του ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ *

Οι προηγούμενες κυβερνήσεις, από την εποχή των μνημονίων και μετά, προσέφυγαν σε απανωτές αυξήσεις φορολογίας σε καπνό-αλκοόλ, αυξάνοντας υπέρμετρα τις τιμές των αντίστοιχων προϊόντων. Οι επιβαλλόμενοι φόροι κατανάλωσης σε καπνό-τσιγάρα και αλκοολούχα ποτά, λεγόμενοι φόροι «αμαρτίας» διεθνώς, είναι δύο περιπτώσεις κρατικής παρέμβασης στην υγεία, που τυγχάνουν ευρείας επιδοκιμασίας και είναι συχνά επιτρεπτοί επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται ότι είναι ανήθικη η κατανάλωση καπνού-αλκοόλ, σκεπτόμενοι ότι η πολιτεία αποκτά περισσότερα έσοδα και οι «κακές συνήθειες» γίνονται ακριβότερες.
Διαφέρουν ενός γενικού φόρου επί των πωλήσεων (π.χ. ΦΠΑ) επιβαλλόμενου στο σύνολο των αγαθών με ελάχιστες εξαιρέσεις και επιβάλλονται επιπροσθέτως αυτού. Η μακροπρόθεσμη συνέπεια ενός φόρου κατανάλωσης είναι η μείωση στην προσφορά του αγαθού στο οποίο επιβλήθηκε, οδηγώντας σε μια αύξηση της τιμής που οι καταναλωτές πρέπει να πληρώσουν. Αν συνεχίσει να πωλείται η ίδια ποσότητα προϊόντος στην αγορά, μετά τον πρόσφατα επιβληθέντα φόρο, οι παραγωγοί δεν θα μπορούν να πάρουν περισσότερα από ό,τι θα έπαιρναν με την παλιά τιμή και ορισμένες επιχειρήσεις θα πρέπει να μειώσουν την προσφορά των προϊόντων. Η έξοδος τους από την παραγωγή των προϊόντων, ως αποτέλεσμα των υψηλότερων φόρων, συμβάλλει στη μείωση της προσφοράς γιατί οι παραγωγοί δεν ελέγχουν άμεσα τις τιμές πώλησης των προϊόντων τους.
Η σκέψη μας για τους φόρους κατανάλωσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πώς σκεφτόμαστε για τους φόρους γενικά. Ο γενικός σκοπός τους είναι η αύξηση των εσόδων και η χρηματοδότηση των κυβερνητικών δαπανών, ειδικά στον τομέα της υγείας. Αν η Κυβέρνηση έπαιρνε τα χρήματα και τα κατέστρεφε, θα υπήρχε μείωση στην προσφορά χρήματος και θα επαρκούσε να αγοράσει την ίδια ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών, λόγω της επακόλουθης μείωσης των τιμών.
Ακόμη και άνθρωποι που δεν πληρώνουν φόρους (άμεση φορολογία) πληρώνουν για αυτά τα αγαθά με τη μορφή των υψηλότερων τιμών, γιατί πραγματικά τα επιθυμούν και είναι πρόθυμοι να αποδεχθούν φόρους κατανάλωσης σε καπνό-αλκοόλ από ένα αίσθημα νόμιμης τιμωρίας για τέτοιες απολαύσεις. Τέτοιοι φόροι στοχεύουν στην αποθάρρυνση χρήσης του προϊόντος και μείωση της ποσότητας κατανάλωσής του, βρίσκοντας υποστηρικτές υποθέτοντας ότι αυξάνονται τα έσοδα και αποθαρρύνεται η χρήση τους. Οι φόροι «αμαρτίας», όμως, δεν αυξάνουν τα έσοδα, εκτός αν οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το προϊόν και δεν σώζουν ζωές, εκτός αν οι άνθρωποι αποφεύγουν τη χρήση του προϊόντος.
Το σύστημα υγείας πρέπει να χρηματοδοτείται από τα γενικά έσοδα του φορολογικού συστήματος, όπως συμβαίνει σε χώρες με εθνικό σύστημα υγείας. Μια αντικατάσταση της χρηματοδότησης από φόρο κατανάλωσης σε καπνό-αλκοόλ οδηγεί σε πλήρη διαστρέβλωση της αιτιολόγησης της γενικής άμεσης φορολογίας, που είναι η προοδευτική αναλογικότητα της επιβολής της και ο αναδιανεμητικός χαρακτήρας της υπέρ των κοινωνικών δαπανών και επ' ωφελεία του κοινωνικού συνόλου.

* Ο Καλλίνικος Νικολακόπουλος είναι οικονομολόγος, αναλυτής Πληροφοριακών Συστημάτων, website: www.kallinikosnikolakopoulos.blοgspot.com

Πέμπτη 28 Νοεμβρίου 2019

Κρατική παρέμβαση και συστήματα υγείας

Κρατική παρέμβαση και συστήματα υγείας

Tου Καλλίνικου Νικολακόπουλου * (27/12/2019)















Η ιστορική προσέγγιση ανέδειξε τους λόγους για τη συγκρότηση της πολιτικής υγείας, ενώ η οικονομική προσέγγιση μπορεί να ερμηνεύσει τους λόγους κρατικής παρέμβασης στον τομέα της υγείας. Κατά τις αρχές της δημόσιας οικονομικής, το κράτος παρεμβαίνει στην οικονομία, λόγω των ατελειών και αδυναμιών της ανταγωνιστικής αγοράς, για να:

  • παράσχει στην κοινωνία τα δημόσια αγαθά,
  • παράσχει αγαθά και υπηρεσίες στις επιθυμητές και αναγκαίες ποσότητες,
  • επεκτείνει τις δραστηριότητες που δημιουργούν εξωτερικές οικονομίες,
  • περιορίσει τις δραστηριότητες που δημιουργούν εξωτερικές επιβαρύνσεις,
  • ελέγξει τα μονοπώλια και παρεμποδίσει τη δημιουργία νέων,
  • αναδιανείμει το εισόδημα και τον πλούτο για την επίτευξη της άριστης ή κοινωνικά επιθυμητής διανομής,
  • σταθεροποιήσει την οικονομία,
  • ανακατανείμει τα μέσα παραγωγής στην απαιτούμενη έκταση για πραγματοποίηση της κοινωνικά επιθυμητής οικονομικής ανάπτυξης.

Ο παραγωγός ενός αγαθού έχει ένα όφελος και ένα κόστος από την παραγωγή του. Η παραγωγή ενός αγαθού απαιτεί τη δαπάνη χρημάτων, έχοντας ένα κόστος, και όταν το αγαθό πουληθεί ο παραγωγός του θα εισπράξει χρήματα έχοντας όφελος. Σε κάποιες περιπτώσεις η παραγωγή του αγαθού μπορεί να προκαλέσει όφελος ή κόστος και για την υπόλοιπη κοινωνία, πέραν του παραγωγού του. Π.χ. η παραγωγή του αγαθού εκπαίδευση, επιφέρει όφελος συνολικά στην κοινωνία, εκτός του οφέλους που αποκομίζει ο ‘καταναλωτής’ της εκπαίδευσης.

Ένα εργοστάσιο που μολύνει με τη ρίψη των λημμάτων του σε λίμνη, ποταμό ή θάλασσα, εκτός του κόστους που έχει ο ιδιοκτήτης για να παράγει το αγαθό, έχει κόστος για όλη την κοινωνία από την μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα. Όταν μία παραγωγική δραστηριότητα δημιουργεί εξωτερικές οικονομίες, δημιουργείται όφελος για το σύνολο της κοινωνίας, εκτός του οφέλους που αποκομίζουν οι παραγωγοί της. Όταν όμως η παραγωγική δραστηριότητα δημιουργεί εξωτερική επιβάρυνση, δημιουργείται και πρόσθετο κόστος για το σύνολο της κοινωνίας, εκτός του ατομικού κόστους.

Ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού, αν δεν υπήρχε κρατική παρέμβαση στην υγεία, δεν θα αγόραζε υπηρεσίες υγείας ή θα τις αγόραζε σε μικρότερη ποσότητα από την απαραίτητη, με δυσμενές αποτέλεσμα στην κατάσταση της υγείας του.

Οι λόγοι παρέμβασης του κράτους στον τομέα της υγείας, είναι:

  • παραγωγή του αγαθού ‘υπηρεσίες υγείας’ και παροχή του στους πολίτες σε σχετικά χαμηλή τιμή, συγκριτικά με την ισχύουσα στην αγορά,
  • προσδιορισμός της κοινωνικά άριστης ποσότητας του αγαθού, αφού οι ασφαλισμένοι δεν έχουν συμφέρον να αποκαλύψουν τις πραγματικές τους προτιμήσεις για την ποσότητα των ζητούμενων υπηρεσιών υγείας, ενώ οι ιατροί και οι επαγγελματίες υγείας είναι ταυτόχρονα και προμηθευτές του αγαθού, αλλά και αυτοί που καθορίζουν τη ζήτηση υπηρεσιών υγείας, λειτουργώντας ως ενδιάμεσοι των ασθενών,
  • παραγωγή του αγαθού ‘υπηρεσίες υγείας’, που έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις στο σύνολο της κοινωνίας.

Ο βασικότερος λόγος κρατικής παρέμβασης στον τομέα της υγείας, είναι η ομαλή αναπαραγωγή της κοινωνίας και προστασία των πολιτών της από τον κίνδυνο της ασθένειας και ανικανότητας. Ακόμη και σε χώρες με αναπτυγμένο τον ιδιωτικό τομέα υγείας, ουσιαστικά αυτό που παρέχεται είναι το τελικό προϊόν των ‘υπηρεσιών υγείας’. Για την παραγωγή του πρέπει να υπάρξει μία πολύπλοκη παραγωγική διαδικασία, που ο ιδιωτικός τομέας δεν διασφαλίζει.

Για τη δημιουργία γιατρών, θα πρέπει να έχουν εκπαιδευθεί κατάλληλα κάποιοι πολίτες και η εκπαίδευση τους είναι μία πολυέξοδη και επίπονη διαδικασία που δεν αποφέρει κέρδος σε κανένα ιδιώτη, που απλά θέλει κάποιους γιατρούς για το ιδιωτικό του νοσοκομείο. Ακόμη, για την παραγωγή φαρμάκων απαιτείται πολυέξοδη έρευνα δεκαετιών, για την επίτευξη του τελικού επιθυμητού αποτελέσματος.

Κανένας ιδιώτης δεν μπορεί να οργανώσει ατομικά ολόκληρη την απαιτούμενη παραγωγική διαδικασία, για την παραγωγή του τελικού προϊόντος των υπηρεσιών υγείας. Επίσης, κανένας καταναλωτής δεν μπορεί να ‘χρεωθεί’ ατομικά το συνολικό κόστος της απαιτούμενης παραγωγικής διαδικασίας, για την αγορά του τελικού προϊόντος των υπηρεσιών υγείας. Ο παραγωγός και ο καταναλωτής μπορούν να παράγουν και να καταναλώνουν το τελικό προϊόν χρησιμοποιώντας, χωρίς άμεση αποπληρωμή, τη συνολική παραγωγική διαδικασία.

Το αγαθό ‘υπηρεσίες υγείας’ θεωρείται από το κράτος ως ένα αγαθό που πρέπει να καταναλώνεται από τους πολίτες, ανεξαρτήτως της επιθυμίας τους, για τη διατήρηση της υγείας τους σε ικανοποιητικό επίπεδο. Στην περίπτωση μη κατανάλωσης υπηρεσιών υγείας, το κόστος αποκατάστασής της υγείας επιβαρύνει το κοινωνικό σύνολο και όχι μόνο τους ασθενείς.

Τα χαρακτηριστικά που εντάσσουν την υγεία στα δημόσια αγαθά είναι :

  • η απόλαυσή του από κάποιους δεν το στερεί ταυτόχρονα από κάποιους άλλους,
  • δεν θεωρείται σκόπιμο να αποκλείονται από αυτό όσοι δεν μπορούν να το αποπληρώσουν,
  • το προϊόν δεν είναι ομοιογενές, υπάρχει ασύμμετρη πληροφόρηση του καταναλωτή σε σχέση με τον γιατρό και δεν μπορεί να αποφασίσει ο ίδιος για το επιλέξιμο προϊόν,
  • η αβεβαιότητα είναι εντονότατη και από την πλευρά του καταναλωτή (είδος, χρόνος και κόστος της νόσου) και από την πλευρά του γιατρού (αβεβαιότητα τρόπου ιατρικής αντιμετώπισης νόσου).

Για τους παραπάνω λόγους το αγαθό ‘υπηρεσίες υγείας’ θεωρείται και ‘κοινωνικό αγαθό’, που παράγεται άμεσα από το κράτος ή με ελεγχόμενη από αυτό παραγωγική διαδικασία, σε περίπτωση ιδιωτικής πραγματοποίησής της.

Η δημόσια παρέμβαση σε κάθε τομέα μπορεί να πάρει μια ή περισσότερες από τις εξής μορφές: ρύθμιση, φορολόγηση και επιδότηση, δημόσια παροχή. Ο τομέας της υγείας σε όλες τις χώρες υπόκειται σε περιοριστικές ρυθμίσεις της αναγνώρισης του δικαιώματος άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος. Επιπλέον, τα διάφορα συστήματα υγείας ακολουθούν όλες τις μορφές δημόσιας παρέμβασης σε διαφορετική αναλογία.

Ωστόσο, δύο γενικοί τύποι διακρίνονται: μεικτά συστήματα δημοσίων-ιδιωτικών φορέων και εθνικά συστήματα υγείας. Τα μεικτά συστήματα έχουν ποικιλία ιδιοκτησιακών μορφών των μονάδων υγείας. Τα νοσοκομεία είναι σχεδόν πάντοτε ιδιωτικά ιδρύματα, αλλά δεν είναι πάντοτε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Οι γιατροί είναι πάντοτε ιδιώτες, κυρίως συμβεβλημένοι με ασφαλιστικό φορέα. Η κατανάλωση φροντίδων υγείας γίνεται δωρεάν στο σημείο χρήσης (Γερμανία, Καναδάς κλπ), ή με αντίτιμο που καταβάλλει ο ασθενής και τμήμα του επιστρέφεται από κοινωνικούς (Γαλλία) ή ιδιωτικούς (ΗΠΑ) ασφαλιστικούς φορείς.

Στα συμβατικά συστήματα αγοράς, ο συνδυασμός ασφαλιστικής κάλυψης και αμοιβής ανά πράξη προκαλεί υπερβολική κατανάλωση και ο περιορισμός του συνολικού προϊόντος του τομέα στο κοινωνικά άριστο επίπεδο, αποτελεί βασικό στόχο της δημόσιας παρέμβασης. Αυτό μερικά επιτυγχάνεται με την επιβολή διοικητικών ρυθμίσεων ή περιορισμών. Σε μια συμβατική αγορά, η πλευρά της παροχής φροντίδων υγείας (γιατροί, νοσοκομεία) διαχωρίζεται από την πλευρά της χρηματοδότησης (ασφαλιστικοί φορείς), ενώ δεν υφίστανται κίνητρα εξοικονόμησης πόρων.

Συνήθως, οι γιατροί είναι ταυτόχρονα ιδιοκτήτες-μέτοχοι ενός οργανισμού παροχής υπηρεσιών υγείας, με κίνητρο τον περιορισμό της χρήσης υπηρεσιών υγείας στα αναγκαία. Έτσι, τα κίνητρα υπερβολικής κατανάλωσης της συμβατικής ασφάλισης απουσιάζουν, πιθανά αντικαθιστώμενα από αντίθετα κίνητρα υπερβολικά χαμηλής κατανάλωσης.

Στα εθνικά συστήματα υγείας (Βρετανία, Σουηδία κλπ), νοσοκομεία και μονάδες υγείας ανήκουν αποκλειστικά στο κράτος και οι γιατροί και το νοσηλευτικό/βοηθητικό προσωπικό απασχολούνται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ή ειδική σύμβαση. Η χρηματοδότηση του συστήματος εξασφαλίζεται σχεδόν αποκλειστικά από τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού. Η στρατηγική του εθνικού συστήματος υγείας, βασίζεται στις εξής τέσσερις βασικές αρχές:

  • α) Οι υπηρεσίες, χρηματοδοτούνται από τη φορολογία και παρέχονται δωρεάν. Έτσι, παρακάμπτεται το πρόβλημα της μη πλήρους κάλυψης και της διαφοράς των ασφαλιστικών καθεστώτων, αναλόγως της επαγγελματικής κατηγορίας. Η αρχή της ανταποδοτικής ασφάλισης (παροχές υγείας βάσει ασφαλιστικών εισφορών), καταργείται πλήρως και επικρατεί η αρχή της οικουμενικής παροχής (παροχή πρόσβασης βάσει της ιδιότητας του πολίτη ή κατοίκου).
  • β) Η κατανομή φροντίδων (χειρουργικών επεμβάσεων κλπ) στους ασθενείς, δεν αποφασίζεται από τους ίδιους, αλλά από τους γιατρούς με μη οικονομικά κριτήρια (της ιατρικής ‘ανάγκης’ για περίθαλψη). Η επίσκεψη σε ειδικό γιατρό, γίνεται κατόπιν παραπομπής από τον γενικό γιατρό και η νοσηλεία σε νοσοκομείο μόνο με ιατρικό παραπεμπτικό. Έτσι, λύνονται αρκετά από τα προβλήματα, που θα προκαλούσε η ασύμμετρη πληροφόρηση.
  • γ) Οι γιατροί αμείβονται είτε σύμφωνα με τον αριθμό των εγγεγραμμένων ασθενών (γενικοί γιατροί), είτε με μισθό (νοσοκομειακοί γιατροί) και όχι ανά ιατρική πράξη. Έτσι, εξισορροπούνται τα κίνητρα για υπερβολική κατανάλωση εξαιτίας του ηθικού κινδύνου, που αλλιώς θα οδηγούσαν σε διόγκωση του κόστους.
  • δ) Η προσφορά υπηρεσιών υγείας υπόκειται σε περιορισμούς είτε διοικητικής φύσης (λίστες αναμονής), είτε με τον καθορισμό από το κοινοβούλιο του συνολικού διατιθέμενου ετήσιου ποσού για χρηματοδότηση του εθνικού συστήματος υγείας.

Σε χώρες με εθνικά συστήματα υγείας, η συνολική δαπάνη για την υγεία (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) είναι αισθητά μικρότερη από τις χώρες με κοινωνική ασφάλιση υγείας και η εξοικονόμηση πόρων, επιτυγχάνεται χωρίς επιπτώσεις ιατρικής φύσης. Τα εθνικά συστήματα υγείας υποστηρίζονται από την κοινωνική πλειοψηφία, γιατί εξασφαλίζουν κοινωνική δικαιοσύνη με μικρότερο λειτουργικό κόστος.

Ενδεικτικά, το 2017 τα ποσοστά του ΑΕΠ για δαπάνες υγείας, ήταν 10,4% στη Νορβηγία, 10,9% στη Σουηδία και 9,6% στη Μ. Βρετανία (χώρες με εθνικό σύστημα υγείας), ενώ στον αντίποδα ήταν 17,2% στις ΗΠΑ. Τα ποσοστά των δημοσίων δαπανών υγείας ως προς το σύνολο των υγειονομικών δαπανών το 2017, ήταν 85% στη Νορβηγία, 83,6% στη Σουηδία και 78,7% στην Μ. Βρετανία και 81,8% στις ΗΠΑ, τρομακτικά αυξημένο σε σχέση με το 48,4% του 2013 εξαιτίας εφαρμογής του γνωστού Obama-care.

Το ποσοστό του ΑΕΠ για δαπάνες υγείας το 2017 ήταν στην Ελλάδα 8,4%, εμφανέστατα μειωμένο σε σχέση με το 9,5% του 2009 εξαιτίας των άγριων ‘μνημονιακών’ περικοπών στις δημόσιες δαπάνες υγείας κι εμφανώς κάτω του μέσου όρου των χωρών του ΟΟΣΑ που ήταν 8,8%. Το μέγεθος του δημόσιου τομέα υγείας στην Ελλάδα ήταν 61,2% το 2017, λόγω εφαρμογής των νεοφιλελεύθερων καταστροφικών ‘μνημονιακών’ πολιτικών περικοπής αναγκαίων δημόσιων κοινωνικών δαπανών αλλά και διαρκούς συρρίκνωσης του ΑΕΠ, που έφθασε σε μείωση το ποσοστό του 25% από το 2009, πράγμα πρωτοφανές για χώρα που δεν βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου. Στις χώρες με εθνικά συστήματα υγείας, η συνολική δαπάνη είναι μικρότερη από τις χώρες με κοινωνική ασφάλιση υγείας, επιτυγχάνοντας κοινωνική δικαιοσύνη και ευρεία υποστήριξη.

(Το άρθρο βασίστηκε σε παλιότερο σχετικό άρθρο με επικαιροποίηση και ενημέρωση των στατιστικών στοιχείων)

* Οικονομολόγος (πτυχιούχος οικονομικών επιστημών, 2ετές μεταπτυχιακό διοίκησης επιχειρήσεων στην τραπεζική/χρηματοοικονομική, 2ετές μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στα οικονομικά και διοίκηση μονάδων υγείας) – Αναλυτής Πληροφοριακών Συστημάτων (2ετές μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στα πληροφοριακά συστήματα), email:nikokal02@yahoo.gr, website: www.kallinikosnikolakopoulos. blοgspot.com

Τετάρτη 16 Οκτωβρίου 2019

Η σημασία των αρνητικών επιτοκίων (αναδημοσίευση από της καθημερινή εφημερίδα της Πάτρας 'Πελοπόννησος' 16/10/2019)

Η σημασία των αρνητικών επιτοκίων



ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ *


Οι νεοφιλελεύθεροι, οικονομολόγοι και μη, πανηγυρίζουν για το αρνητικό επιτόκιο των τρίμηνων ελληνικών ομολόγων, αποδίδοντας την επίτευξή του στην επιτυχή τάχα διαχείριση της ελληνικής οικονομίας. Παραβλέπουν ότι παγκόσμια έχουμε εισέλθει σε φάση αρνητικών έως έντονα αρνητικών επιτοκίων των κρατικών τίτλων (ομόλογα, ομολογίες κλπ) και προφανώς ισχύει και για την Ελλάδα.
Αυτό σημαίνει κυρίως ότι: α)οι δανειστές προβλέπουν ότι προσεχώς η παγκόσμια οικονομία θα βρίσκεται σε κατάσταση ύφεσης/αποπληθωρισμού, β)η ζήτηση χρήματος είναι μικρότερη από την προσφορά του, διαμορφώνοντας αρνητικές αποδόσεις στον δανεισμό του. Βάσει των μνημονίων, το δημόσιο χρέος μας οφείλεται πλέον 85% στην τρόικα (EFSF-ESM-ECB-IMF) και 15% σε ιδιώτες-τράπεζες. Το καταβαλλόμενο επιτόκιο στην τρόικα κυμαίνεται μεταξύ 1,6% και 6%, μεγαλύτερο του όποιου ρυθμού ανάπτυξής μας. Αν δεν υπάρξει ονομαστική διαγραφή-'κούρεμα' μεγάλου μέρους του τεράστιου χρέους ή αποπληρωμή του με εντονότατο αρνητικό επιτόκιο, που εξισούται με διαγραφή σε ετήσιες δόσεις, και ταυτόχρονη σύνδεση αποπληρωμής του υπολοίπου με τον ρυθμό ανάπτυξης και αύξησης του ΑΕΠ, δεν υφίσταται ουσιαστική λύση θέτοντας τέλος στη διηνεκή «χρεοδουλοπαροικία». Ουσιαστικά μόνο για το 15% του δημόσιου χρέους, το κράτος δανείζεται κάθε τρεις μήνες και μετά το επαναδανείζεται κ.ο.κ.
Ακόμα και αν όλο το δημόσιο χρέος μας που οφείλεται σε ιδιώτες-τράπεζες επιτύγχανε αρνητικό επιτόκιο, δεν θα υπήρχε επίλυση γιατί δεν μπορεί να υπάρξει υπέρβαση πτώχευσης μέσω δανεικών αντλούμενων από τις 'αγορές' από τον πτωχευμένο. Οι ιδιώτες δανείζουν ένα κράτος Χ ευρώ συμφωνώντας να λάβουν π.χ. σε 2 έτη λιγότερα από Χ ευρώ, προσδοκώντας πως τα σημερινά Χ ευρώ θα αγοράζουν σε δύο έτη περισσότερα αγαθά, δηλαδή οι τιμές θα έχουν υποχωρήσει κατά μέσο όρο.
Συνεπώς θα υπάρξει μείωση του ΑΕΠ και τα μη επαρκή για την αποπληρωμή τού εξωφρενικού χρέους εισοδήματά μας δεν θα αρκούν ούτε μελλοντικά, γιατί ακόμη κι αν το χρέος έχει μειωθεί λίγο, εξαιτίας αρνητικών επιτοκίων, τα εισοδήματα θα έχουν συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο. Οποιοσδήποτε σχετικός πανηγυρισμός των νεοφιλελεύθερων είναι είτε επιτηδευμένος, προσποιούμενος ότι δεν κατανοεί το ουσιαστικό πρόβλημα παγκόσμια και στην Ελλάδα, είτε δηλώνει παντελή άγνοια των οικονομικών και έλλειψη στοιχειώδους λογικής.


* Ο Καλλίνικος Νικολακόπουλος είναι Οικονομολόγος - Αναλυτής Πληροφοριακών Συστημάτων (www.kallinikosnikolakopoulos.blοgspot.com)

Πέμπτη 10 Οκτωβρίου 2019

Το οικονομικό μήνυμα της κινηματογραφικής ταινίας του Γαβρά ‘Eνήλικοι στην αίθουσα’ - αναδημοσίευση από την καθημερινή εφημερίδα της Πάτρας 'Πελοπόννησος' της 10/10/2019

Το οικονομικό μήνυμα της κινηματογραφικής ταινίας του Γαβρά ‘Eνήλικοι στην αίθουσα’
                                   του Καλλίνικου Νικολακόπουλου* 10/10/2019

Η κινηματογραφική ταινία του Γαβρά 'Ενήλικοι στην αίθουσα', βασισμένη στο βιβλίο του Βαρουφάκη 'Αdults in the room' ή στα ελληνικά 'Ανίκητοι ηττημένοι',  ήταν τεχνικά και σκηνοθετικά άψογη και είχε τη δομή ντοκυμαντέρ, εστιάζοντας στα διαμειφθέντα με την τρόϊκα και το eurogroup από την εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ, τον Γενάρη του 15, μέχρι και την παραίτηση του Βαρουφάκη από Υπουργός Οικονομικών, όταν ξεπουλήθηκε  το μεγαλοιώδες ‘Οχι του 61,3% δυο ημέρες μετά το δημοψήφισμα. Είναι μια ταινία  από τον Βαρουφάκη για το eurogroup, έναν μοντέρνο Μινώταυρο που τρέφεται με ανθρώπινες σάρκες,  ολοκληρωτικά προφυλαγμένος από ένα καθεστώς απόλυτης  παρανομίας και αδιαφάνειας. Στην ταινία ‘πρωταγωνιστούν’ οικονομικοί  ‘δολοφόνοι’ όντας τα εγκληματικά εκτελεστικά όργανα μιας υπερεθνικής ‘ευρωπαϊκής’ εξουσίας που καταστρέφει τους λαούς, με βασικό εργαλείο το eurogroup, όργανο-φάντασμα με μασονικού τύπου συγκρότηση και παράνομη λειτουργία, που δεν εκπορεύεται από κανένα άρθρο των ευρωπαϊκών συνθηκών, σε καθεστώς πλήρους μυστικότητας-αδιαφάνειας και χωρίς την τήρηση και δημοσίευση πρακτικών των συνεδριάσεών του. Ο Βαρουφάκης ήταν ο πρώτος πολιτικός που έσπασε την ‘ομερτά’ της ‘εχεμύθειας’, μαγνητοφωνώντας  τις συζητήσεις των υποτελών των ουσιαστικών ιδιοκτητών της ‘Ευρώπης’, του νεοφιλελεύθερου χρηματιστικού κεφαλαίου, αποδεικνύοντας ποιοί πνευματικοί νάνοι με αστείες δικαιολογίες λαμβάνουν αποφάσεις που αφορούν τη ζωή μισού δισεκατομμυρίου ανθρώπων, όντας ο ίδιος ανεξάρτητος διανοούμενος με αυτοτελή σκέψη πιστός στις   δεσμεύσεις του και όχι επαγγελματίας ‘πολιτικός’.
Σε επίπεδο ουσίας από πολιτικής-οικονομικής πλευράς, μου ήταν όλα γνωστά ως οικονομολόγου, που παρακολουθούσε τα τεκταινόμενα και παρέμβαινε και αρθρογραφικά. Σωστά τονίσθηκε ο σιωπηρός ρόλος του Χουλιαράκη, που τοποθετήθηκε Υφυπουργός Οικονομίας, λειτουργώντας ως μαριονέτα-αχυράνθρωπος της τρόϊκας και οι αντιφάσεις στην ελληνική κυβέρνηση, που ήταν κάτι βαθύτερο, εκπορευόμενο από τον Δραγασάκη που ήταν εξαρχής ‘παραδομένος’ στην τρόϊκα. Φάνηκε ξεκάθαρα η λειτουργία των γκάγκστερς του ευρωπαϊκού νεοφιλελευθερισμού και των αυθαίρετων άτυπων 'οργάνων' eurogroup και τρόϊκας, που είναι ουσιαστικά τα όργανα επιβολής, παντοιοτρόπως, των εντολών των υπερεθνικών ευρωπαϊκών ελίτ, που για να εκπληρώσουν τις επιθυμίες τους δεν διστάζουν να καταστρέψουν ολοκληρωτικά χώρες, λαούς κλπ.


* Οικονομολόγος (πτυχιούχος οικονομικών επιστημών, 2ετές μεταπτυχιακό διοίκησης επιχειρήσεων στην τραπεζική/χρηματοοικονομική, 2ετές μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στα οικονομικά και διοίκηση μονάδων υγείας) – Αναλυτής Πληροφοριακών Συστημάτων (2ετές μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στα πληροφοριακά συστήματα), email:nikokal02@yahoo.gr, website:  www.kallinikosnikolakopoulos.blοgspot.com

Παρασκευή 10 Μαΐου 2019

Γερμανικές επανορθώσεις: Προσδιορισμός οφειλών για την Ελλάδα (αναδημοσίευση από την εφημερίδα 'Πελοπόννησος' 10/5/2019)

Γερμανικές επανορθώσεις: Προσδιορισμός οφειλών για την Ελλάδα



Του Καλλίνικου Νικολακόπουλου*


Η μόνη χώρα της ευρωζώνης που δεν υπέγραψε τη δανειακή σύμβαση -μνημόνιο- χωρών ευρωζώνης απευθείας με την Ελλάδα ήταν η Γερμανία.
Αντ' αυτής, υπέγραψε η κρατική επενδυτική τράπεζα KFW, λόγω ύπαρξης του γερμανικού κατοχικού δανείου και των γερμανικών επανορθώσεων
Που το 2010, χωρίς συνυπολογισμό των τόκων, ήταν 162 δις ευρώ.
Υπενθυμίζουμε ότι η απόφαση της 19μελούς Διασυμμαχικής Επιτροπής των Παρισίων (1946) καταλόγισε στη Γερμανία ως οφειλή στην Ελλάδα 7,1 δις δολάρια (αξίας 108 δις ευρώ το 2010 χωρίς συνυπολογισμό των τόκων) για καταστροφές στις υποδομές στη διάρκεια κατοχής και το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο ύψους 3,5 δις δολαρίων (αξίας 54 δις ευρώ το 2010).
Η Γερμανία εξόφλησε όλες τις χώρες με τις οποίες βρέθηκε σε εμπόλεμη κατάσταση, εκτός της Ελλάδας. Εάν η γερμανική κυβέρνηση αρνιόταν την καταβολή τους, η ελληνική θα στοιχειοθετούσε δικαίωμα προσφυγής στα διεθνή δικαστήρια.
Υπενθυμίζουμε ότι σχετική δανειακή συμφωνία του αναγκαστικού γερμανικού κατοχικού δανείου υπογράφηκε την 14/3/1942 από τους πληρεξούσιους της Γερμανίας και της Ιταλίας στην Ελλάδα, Αλτενμπουργκ και Γκίτζι. Η Ελλάδα δεν είχε προσκληθεί και δεν ήταν παρούσα. Η δανειακή σύμβαση αποτελούσε μια συμφωνία μεταξύ Γερμανίας και Ιταλίας που επιβαλλόταν στην Ελλάδα ως υποχρεωτικά εκτελεστή, άτοκη. Με εμπιστευτικό έγγραφο 409/2-4-1942 ο Ελληνας υπουργός Οικονομικών έδινε εντολή στην Τράπεζα Ελλάδος να συμμορφωθεί με τη ρηματική διακοίνωση του Αλτενμπουργκ και να αρχίσει να καταβάλει τις δανειακές προκαταβολές.
Την αρχική αυτή αναγκαστική σύμβαση ακολούθησαν τρεις τροποποιήσεις, με κοινή βούληση των συμβαλλομένων, μετατρέποντας την αρχική αναγκαστική σύμβαση σε συμβατική και το δάνειο από αναγκαστικό μεταπίπτει σε κοινό συμβατικό. Με την πρώτη τροποποίηση (2/12/1942) ορίζεται ότι τα δανειακά ποσά είναι αναπροσαρμοζόμενα και θα αρχίσουν να επιστρέφονται από τον Απρίλιο του 1943, καταβάλλοντας και δύο εξοφλητικές δόσεις, οπότε το δάνειο μεταπίπτει σε έντοκο, λόγω υπερημερίας, σταθερού νομίσματος και συμβατικό. Αποτελεί λοιπόν συμβατική υποχρέωση της Γερμανίας έναντι της Ελλάδας και όχι επανορθωτική, μη εντασσόμενο στη Συμφωνία του Λονδίνου 1953, που ανέστειλε την καταβολή των επανορθώσεων και αποζημιώσεων μέχρι την επανένωση της Γερμανίας.
Η ναζιστική Γερμανία δανείσθηκε από το ελληνικό κράτος, που η ίδια χαρακτήρισε ακατάλυτο, κατά παράβαση του άρθρου 49 της σύμβασης της Χάγης του 1909, που ισχύει και σήμερα, και δεν αμφισβήτησε ποτέ το δάνειο, αρχίζοντας την αποπληρωμή του.
Ο καγκελάριος Ερχαρντ το 1964 δεσμεύθηκε για την επιστροφή του μετά την επανένωση της Γερμανίας. Η γερμανική κατοχή είναι υπεύθυνη για το οικονομικό ελληνικό ολοκαύτωμα της περιόδου 1940-44, την αύξηση του πληθωρισμού 15,3 εκατομμύρια φορές και μόνο η Ελλάδα υποχρεώθηκε να καταβάλει στη Γερμανία πολεμικές αποζημιώσεις. Για την επανόρθωση η Ελλάδα θα χρειαζόταν 33 φορές το εθνικό εισόδημα του 1946, αναζητώντας το μετά τη λήξη του Β' Παγκόσμιου Πολέμου στον εξωτερικό δανεισμό. Αυτή που αμφισβητεί και αρνείται την επιστροφή του κατοχικού δανείου είναι η μετά το 1990 ενωμένη και δημοκρατική Γερμανία.
> Ο Γερμανός ιστορικός Albrecht Ritchl έχει αναφέρει εμφατικά ότι εάν η Γερμανία πιέσει την Ελλάδα, τότε αυτή μπορεί να αξιώσει την καταβολή των γερμανικών οφειλών, ανοίγοντας τους ασκούς του Αιόλου.
> Ο Γάλλος οικονομολόγος Jacques Delpla (Les Echos 2010) υπολόγισε το συνολικό οφειλόμενο ποσό σε 575 δις ευρώ, με συνυπολογισμό των τόκων. Αλλοι οικονομολόγοι το υπολογίζουν σήμερα μεγαλύτερο του 1,1 τρις ευρώ, με συνυπολογισμό των τόκων.
Το ποσό είναι άμεσα απαιτητό από τη γερμανική κυβέρνηση, μετά την ενοποίηση των 2 Γερμανιών το 1990, σύμφωνα με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου. Η ελληνική κυβέρνηση δικαιούται και οφείλει να εγγράψει τη γερμανική οφειλή στις ανείσπρακτες οφειλές προς το ελληνικό Δημόσιο και στον Κρατικό Προϋπολογισμό, με την αιτιολόγηση ότι πρόκειται για άμεσα απαιτητό ληξιπρόθεσμο χρέος. Οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών, κατόπιν σχετικής εντολής, μπορούν να προβούν σε όλες τις ενέργειες για την είσπραξη του ληξιπρόθεσμου γερμανικού χρέους, έχοντας ως άμεσο αποτέλεσμα την μετατροπή του προϋπολογισμού της χώρας σε εντονότατα πλεονασματικό και τη μετατροπή του σε μεγάλο δημόσιο σωρευτικό πλεόνασμα, σημαίνοντας την εκπλήρωση των κριτηρίων της συνθήκης του Μάαστριχτ, την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας σε ΑΑΑ, τη ραγδαία εξαφάνιση των spreads δανεισμού κλπ.
Σύμφωνα με τους κανονισμούς της Eurostat, η Γερμανία θα υποχρεωνόταν να εγγράψει στον Κρατικό της Προϋπολογισμό το οφειλόμενο δημόσιο χρέος προς την Ελλάδα και έτσι θα ετίθετο ζήτημα δημοσιονομικής επιτήρησης της Γερμανίας από την ΕΕ, λόγω μη εκπλήρωσης των κριτηρίων της συνθήκης του Μάαστριχτ και των όρων του Ευρωπαϊκού Συμφώνου Σταθερότητας, που προσπαθεί να επιβάλει με την απειλή ποινών στις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης.


*Ο Καλλίνικος Νικολακόπουλος είναι οικονομολόγος, μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ερευνών Κοινωνικής και Οικονομικής Πολιτικής.